Opis kontuzji

Łąkotki (przyśrodkowa i boczna), są półksiężycowatymi tworami zbudowanymi z chrząstki włóknistej i przyczepiają się do kości piszczelowej w przedniej i tylnej części jej plateau. Łąkotki zbudowane są z pęczków włókien kolagenowych, ułożonych okrężnie i promieniście.

Rola łąkotkę polega na przenoszeniu obciążeń, amortyzowaniu wstrząsów, rozpraszaniu przeciążeń kontaktowych, stabilizacji, ograniczeniu nadmiernej ruchomości stawu i propriocepcji. Łąkotki przenoszą 50-70% obciążenia w wyproście i około 85% obciążenia przy zgięciu kolana pod katem 90°.

Głównym mechanizmem powodującym urazy łąkotek jest zbytnie przeciążanie kolan lub złamanie plateau piszczeli.

Uszkodzenia przeciążeniowe występują najczęściej u młodych ludzi w wieku pomiędzy 20- 30 rokiem życia, zaś uszkodzenia zwyrodnieniowe są typowe dla mężczyzn pomiędzy 40 a 60 rokiem życia.

Sportami w których dochodzi najczęściej do tego typu urazu są: podnoszeni ciężarów, rugby, piłka nożna, koszykówka, siatkówka.

Objawy i symptomy kontuzji

• Brak pełnego wyprostu nogi,
• Odczuwalne „strzelania” lub trzaskanie w stawie kolanowym,
• Ograniczona ruchomość,
• Tkliwość w szparze stawowej,
• Wysięk (płyn powstający w wyniku zapalenia).

Leczenie i rehabilitacja kontuzji

DIAGNOZA:

U osób młodych uraz ten najczęściej diagnozuje się przez badania poziomu tkliwości w szparze stawowej oraz ból. Tkliwość jest większa przy uszkodzeniu łąkotki bocznej.

W innych przypadkach stosuje się również :

• Test Murraya: bierny wyprost stawu kolanowego z pełnego zgięcia z jednoczesną rotacją zewnętrzną i wewnętrzna stopy,
• Test Apleya: pozycja leżąca na brzuchu, zgięcie kolana pod katem 90°, kompresja pomiędzy kością udową, a piszczelową przy jednoczesnej wewnętrznej i zewnętrznej rotacji stopy.

Bardzo dużą role w diagnozowaniu uszkodzenia łakotek odgrywa rezonans magnetyczny, dzięki któremu możemy bardzo dokładnie stwierdzić, stopień uszkodzenia.

Wyróżniamy 4 stopnie uszkodzenia łąkotki:

• I stopień – spluszowacenie i zmiękczenie (obrzęk),
• II stopień – pęknięcie i fragmentacja niepełnej grubości,
• III stopień – pęknięcie pełnej grubości sięgające do kości podchrzęstnej bez odsłonięcia kości,
• IV stopień – ubytki odsłaniające kość podchrzęstną.

Czasami nawet po dokładnym badaniu, do potwierdzenia diagnozy jest potrzebne przeprowadzenie artroskopii kolana co upewni lekarza co do obszaru uszkodzeń.

LECZENIE:

W przypadku uszkodzeń I i II stopnia często stosowane jest leczenie zachowawcze polegające na modyfikacji aktywności ruchowej oraz unikaniu sportów zawiązanych z nagłymi zmianami kierunku i wykonaniem obrotów co może zaostrzyć objawy.

U zawodników uprawiających sport wyczynowo sposób leczenia jest zależny od stopnia uszkodzenia łąkotki oraz poziomu funkcjonalności więzadeł w stawie kolanowym, które w znacznym stopniu odpowiadają za stabilizacje kolana. Najczęściej stosuje się leczenie przez : zabiegi naprawcze, częściowe wycięcie łąkotki lub całkowite wycięcie łąkotki.

Zabieg naprawczy łakotki najczęściej jest zalecany osobą młodym (do 40 roku życia), aktywnym sportowo.  Decyzje o tego typu zabiegu w znacznym stopniu warunkuje, brak zmian zwyrodnieniowych, lokalizacja rozerwania oraz czasu jaki upłynął od urazu. Zabieg ten polega na rekonstrukcji łąkotki (szycie łąkotki). Duży wpływ na to jak przebiega leczenie ma stan więzadeł, a szczególnie więzadła ACL. W przypadku niestabilności więzadłowej, szanse na wygojenie się łąkotki po rekonstrukcji są mniejsze, ponieważ poddawana jest ona większym przeciążeniom w czasie przemieszczania się powierzchni stawowych kości udowej i piszczelowej. W przypadku gdy zabieg naprawczy powiązany jest z rekonstrukcja więzadła ACL to jego skuteczność wynosi około 90%, zaś u pacjentów, u których jest zachowany ACL, szycie łąkotki daje dobre w wyniki w granicy 50%. Zabiegi naprawcze wykonuje się najczęściej za pomocą dwóch technik operacyjnych: zabiegu otwartego lub artroskopii.

Zabiegi otwarte wykonuje się głównie w przypadkach rozerwań położonych obwodowo, z towarzyszącym uszkodzeniem torebki stawowej lub złamania plateau piszczeli. Technika tego zabiegu polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia tkanki podskórnej, torebki i błony maziowej w celu uwidocznienia miejsca rozerwania łakotki.

Zabiegi artroskopowe możemy podzielić na:

• Zabieg szycia od wewnątrz do zewnątrz (inside-out), polega na szyciu łąkotki od wewnątrz do zewnątrz za pomocą wprowadzanych przez odpowiednie kaniule długich igieł, które są wyposażone w nici wchłaniane lub niewchłaniane. Szycie przeprowadza się prostopadle do linii pęknięcia łąkotki – od wewnątrz stawu na zewnątrz jego torebki. Ten sposób zabiegu jest najbardziej skuteczny przy uszkodzeniach położonych w tylnej części łąkotki. Skuteczność tego zabiegu w zależności czy dochodzi do samego szycia łąkotk,i czy towarzyszącemu zabiegowi rekonstrukcji ACL kształtuje się na poziomie 70 – 90%.
• Zabieg szycia od zewnątrz do wewnątrz (outside-in), polega na wprowadzeniu igły od zewnątrz do środka stawu. Metoda ta jest stosowana w przypadku uszkodzeń zlokalizowanych w okolicach przedniego rogu lub trzonu łąkotek. Skuteczność tej metody wacha się w granicach 74 – 87%.
• Zabiegi całkowicie wewnętrzne (all inside) nie wymagają wykonywania dodatkowych cięć, co pozwala na skrócenie czasu operacji oraz uniknięcie stosowania niektórych opisanych wyżej technik artroskopowych. Opierają się one na wprowadzanych w ostatnich latach nowych urządzeń i technik chirurgicznych.  W dużej mierze w tego typu zabiegach do szycia łąkotki stosuje się pionowe szwy materacowe, dzięki którym udaje się uchwycić silne, okrężne włókna kolagenowe łąkotki. Skuteczność tego typu zabiegów wacha się w granicy 80 – 90%.

Częściowe usunięcie łąkotki jest uwarunkowane wieloma czynnikami i w większości przypadków po okresie 10 – 15 lat po zabiegu może dochodzić do zmian zwyrodnieniowych w kolani . Tego typu metodę stosuję się by uratować łąkotkę przed całkowitym jej wycięciem i pozostawić ją w takim stanie by wciąż mogła pełnić swoje zadania w stawie kolanowym. Częściowe usunięcie łąkotki daje zadawalające efekty u 90% pacjentów jeśli nie doszło do zmian zwyrodnieniowych lub uszkodzeń ACL. Jeśli mamy do czynienia z tego typu uszkodzeniami tylko 2/3 pacjentów ma zadawalające wyniki.

Całkowite wycięcie łąkotki (maniscektomia) stosuje się wtedy gdy nie ma już szans uratować jej zabiegami naprawczymi lub jej częściowym wycięciem. Tego typu zabieg wykonuje się najczęściej metoda artroskopowa lub otwartą. Nawet po całkowitym usunięciu łakotki pacjent po okresie rehabilitacji może wrócić do pełnego funkcjonowania, biorąc jednak pod uwagę ze jego kolano nie jest już tak stabilne jak przed usunięciem łąkotki. Obecnie jedną  z opcji leczenia pacjentów po usunięciu łąkotki jest jej transplantacja. Jest ona wskazana u pacjentów z dolegliwościami w jednym z przedziałów udowo – piszczelowych. Przeciwskazania do tego typu zabiegu przejawiają pacjenci z zaawansowanym zwyrodnieniem chrząstki stawowej, niestabilnością kolana i zaburzeniem ustawienia kończyn dolnych. Istotnym czynnikiem przy tego typu operacjach jest dobranie odpowiedniego rozmiaru przeszczepianej łąkotki. Dobre rokowania po transplantacji łąkotki utrzymują się nawet 10 lat po wykonanym zabiegu, jednakże nie zaleca się powrotu do wyczynowego uprawiania sportu po tego typu operacji.

Zapobieganie kontuzji

Nie ma skutecznej metody zapobiegania tego typu kontuzji. Jedyne, co można polecieć to w przypadku, gdy mieliśmy już wcześnie do czynienia z tego typu urazem, to stosować w trakcie uprawiania dyscyplinopaski uciskowej na kolano (może być magnetyczna).

Również zaleca się unikanie niepotrzebnego obciązeń kolan oraz nagłych zmian kierunków ruchu.

Także bieganie po twardych, niesprężystch powierzchniach w nieprzystosowanym do tego obuwiu jest stanowczo zakazane.