Opis kontuzji

Ból pięty występuje po stronie podeszwowej pięty i ma kilka nazw medycznych: zapalenie powięzi podeszwowej, pięta biegacza, pięta policjanta, ból kości piętowej i zespół bólu pięty. Jest to jeden z problemów zdrowotnych najczęściej dotykający sportowców.

Aby zrozumieć źródło zmian patologicznych, konieczne jest zrozumienie anatomii i funkcji powięzi podeszwowej. Powięź podeszwowa jest mocną strukturą zbudowaną z kolagenu zaczynająca się w przednio-przyśrodkowej okolicy guza piętowego, a kończącą się u podstawy każdego proksymalnego paliczka. Powięź jest zbudowana w taki sposób, aby mogły przez nią przechodzić swobodnie ścięgna mięśni zginaczy palców. Z tego powodu posiada ona 10 oddzielnych przyczepów do kości. Pod powięzią znajduje się podeszwowa podściółka tłuszczowa, która ma ok. 2-3 cm grubości. Biochemicznie powięź podeszwowa współdziała ze ścięgnem Achillesa, tworząc wokół kości piętowej mechanizm podobny do kołowrotu. Umożliwia on stabilizację stopy w fazie podporu w wyniku napięcia jej podłużnego łuku. Nerw piszczelowy rozgałęzia się na wysokości kostki przyśrodkowej. Źródłem dolegliwości bólowych może być zwłaszcza pierwsza gałązka nerwu podeszwowego bocznego oraz jego gałązka tylną czyli tzw. Nerw Baxtera, jeżeli zaklinają się między mięśniem odwodzicielem palucha, a mięśniem czworobocznym podeszwy.

Przyczyny dolegliwości mogą być różne, począwszy od chorób układowych tj. zespół Reitera, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa i reumatoidalne zapalenie stawów przez ucisk przyśrodkowego nerwu podeszwowego, a skończywszy na włókniakowatości podeszwy.

Najczęściej na ból podeszwowy pięty skarżą się biegacze lub ludzie ze znaczną nadwagą. Powodem mogą być zbyt intensywne sesje treningowe, przybieranie na wadze oraz powrót sportowców
z nadwagą do dawnych programów treningowych. Ponadto istnieją pewne czynniki ryzyka tj. intensywne ćwiczenia aerobowe wymagające częstego stawiania pięty na podłożu (aerobik) i codzienne chodzenie po twardych powierzchniach.

Objawy i symptomy kontuzji

• Występuje przeszywający ból odczuwalny rano podczas wykonywania pierwszych kroków,
• Ból ustępuje w ciągu dnia, a wieczorem rozszerza się na całą piętę,
• Ból występuje po stronie przyśrodkowej piety,
• Bólowi często towarzyszy wzmożone napięcie rozścięgna podeszwowego.

Leczenie i rehabilitacja kontuzji

DIAGNOZA

Diagnoza rozpoczyna się od oceny mięśni brzuchatego i płaszczkowatego oraz ścięgna Achillesa. U większości pacjentów można stwierdzić wzmożone napięcie powięzi podeszwowej oraz brak możliwości grzbietowatego zgięcia stopy. Najczęściej pacjent odczuwa ból przy palpacji przednio-przyśrodkowej okolicy powierzchni podeszwowej guza piętowego. Wskazane jest również dokładne badanie palpacyjne powięzi podeszwowej w celu wykluczenia pojedynczych lub mnogich włókniaków podeszwowych.

Rezonans magnetyczny pozwala na wykrycie nieprawidłowości w obrębie powięzi podeszwowej. Może również wykazać obecność włókniaków w okolicy podeszwy lub nerwiak nerwu Baxtera. Rezonans magnetyczny może również wykazać niewidoczne złamania przeciążeniowe, które mogą stanowić przyczynę bólu podeszwy stopy np. złamanie przedniego wyrostka kości piętowej.

Zdjęcia rentgenowskie zwykle nie wykazują zmian patologicznych.

LECZENIE

Należy uświadomić pacjentowi, że ból pięty jest urazem przewlekłym i skuteczne leczenie może potrwać nawet rok. Początkowe leczenie polega na rozciąganiu powięzi podeszwowej ścięgna Achillesa. Dodatkowo wskazane jest zakładanie na noc szyn zapobiegających kurczeniu się powięzi podeszwowej oraz utrzymujących stopę w pozycji neutralnej podczas snu. Zalecane jest również stosowanie ochraniacza na piętę, który amortyzuje uderzenia o powierzchnię.

W ciężkich przypadkach zapalenia powięzi podeszwowej zalecane jest założenie opatrunku gipsowego w celu unieruchomienia powięzi podeszwowej przed rozpoczęciem intensywnych ćwiczeń rozciągających. Nie zalecane jest wstrzykiwanie steroidów do powięzi podeszwowej, gdyż przerwanie tego typu terapii może spowodować nieodwracalne zniekształcenie w postaci płaskostopia.

Jeżeli źródłem bólu jest usidlenie nerwu Baxtera konieczne jest wykonanie elektromiogramu (EMG), a jeżeli wynik tego badania jest dodatni należy przede wszystkim zastosować ortezę korygującą zniekształcenie stopy.

Chirurgiczne uwolnienie powięzi podeszwowej jest wykonywane bardzo rzadko, w przypadkach ciężkiego jego zapalenia powodującego trudny do usunięcia ból utrzymujący się przez rok lub dłużej.

REHABILTACJIA

Rehabilitacja w głównym stopniu opiera się na ćwiczeniach polegających na rozciąganiu powięzi podeszwowej i ścięgna Achillesa.

Okres leczenia zachowawczego tego schorzenia może potrwać nawet rok.

Zapobieganie kontuzji

• Wykonywanie ćwiczeń rozciągających w ramach rozgrzewki,
• Dobór odpowiedniego obuwia,
• Unikanie biegania po twardych powierzchniach,
• Unikanie ćwiczeń aerobowych wymagających częstego stawiania piety na podłożu,
• Unikanie zbyt intensywnych ćwiczeń u sportowców z nadwagą.